Osteoporoza jest niezwykle powszechną chorobą u osób w wieku podeszłym. Ze względu na podstępny, często bezobjawowy przebieg nazywana jest „cichą epidemią”. Choruje na nią co trzecia kobieta po menopauzie. U kobiet 50-letnich ryzyko wystąpienia złamania kości w wyniku osteoporozy wynosi do końca życia około 40%, natomiast u mężczyzn 13–22%.
Osteoporoza i jej powikłania są jednymi z najczęstszych przyczyn zgonów w krajach rozwiniętych – złamania kości powodują bowiem wiele powikłań takich jak przewlekły ból, zanik mięśni, unieruchomienie, odleżyny, zatorowość płucna, zwiększona zapadalność na zakażenia. Leczenie ich wymaga zwykle długiego pobytu w szpitalu i wytrwałej rehabilitacji a także często opieki długoterminowej osób drugich.
Osteoporoza początkowo nie daje żadnych zauważalnych objawów. Pojawiają się one dopiero gdy wystąpi złamanie kości, choć nawet wtedy mogą zostać przeoczone lub zbagatelizowane.
Ryc. 2. Złamania osteoporotyczne kręgów prowadzą do zmniejszenia wzrostu, garbienia się i niesprawności
Najczęściej dochodzi do złamań kręgów, których połowa przebiega skrycie, stopniowo doprowadzając do obniżenia wzrostu, garbienia się (tzw. wdowi garb), problemów z poruszaniem oraz pogorszenia nastroju. W konsekwencji prowadzi to do niesprawności i trwałego uzależnienia od pomocy innych osób.
Złamania trzonów kręgów powodują często przewlekły zespół bólowy kręgosłupa, traktowany zwykle jako „normalny” objaw starości i zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa. Z reguły chorzy nie potrafią przypomnieć sobie urazu, w wyniku którego doszło do złamania kręgu (może je wywołać niewielki ruch, schylenie się, podniesienie jakiegoś przedmiotu).
Ryc. 3. Złamanie szyjki kości udowej
Rzadziej mamy do czynienia z nagłym wystąpieniem silnego bólu kręgosłupa – rozpoczyna się on w okolicy złamanego kręgu, może mieć charakter opasujący, towarzyszy mu napięcie przylegających mięśni; złamany krąg może uciskać okoliczne korzenie nerwowe, powodując np. ból, drętwienie i niedowład kończyny dolnej.
Złamania kości długich najczęściej występują w sezonie jesienno-zimowym, co jest związane ze zwiększoną liczbą poślizgnięć i upadków. Typowe dla osteoporozy jest złamanie kości przedramienia (w nadgarstku – przy podparciu ręką), a także złamanie szyjki kości udowej. Złamaniom tym towarzyszy silny ból, ograniczenie ruchomości oraz zniekształcenie okolicznych tkanek. Chory po upadku może nie być w stanie się podnieść i wezwać pomocy, co może doprowadzić do wielu groźnych powikłań, a nawet zgonu.
Osteoporoza początkowo przebiega skrycie, dlatego należy o niej myśleć, zanim dojdzie do złamania kości. Osoby zagrożone jej rozwojem (kobiety po menopauzie, mężczyźni powyżej 65. roku życia oraz osoby z innymi czynnikami ryzyka wystąpienia osteoporozy) powinny się zgłosić do lekarza w celu ustalenia dalszego postępowania.
Szybka diagnostyka w kierunku osteoporozy konieczna jest u pacjentów, u których wystąpiły objawowe złamania osteoporotyczne lub ich pośrednie oznaki, takie jak obniżenie wzrostu, utrwalone garbienie się czy przewlekły ból kręgosłupa.
